Đúng vậy! Đây chính là dụng ý của ta khi nói ra tin tức này cho ngươi. Nàng ngừng một lát, rồi nói thêm: Nhất lang, ta còn có một lời muốn dặn, ngươi hãy tạm thời ghi nhớ. Nếu có bất kỳ tai họa nào, ắt hẳn đều do ta mà ra; ta từng nói với chàng, thà chết chứ không chịu gả cho Lý Lục, nhưng giờ đây ta lại không nghĩ vậy. Nếu sự hi sinh của ta có thể giúp Thập Ngũ lang thoát khỏi m���t kiếp nạn sát thân, dù là hố lửa ta cũng cam lòng nhảy vào! Đến lúc đó, Nhất lang! Chàng hãy thay ta nói những lời công đạo, thay ta rửa oan – ta không cam lòng mang tiếng phụ bạc!

Vẻ ngoài nàng lạnh lẽo như băng tuyết, ẩn chứa vô vàn ai oán trong sự nghiêm nghị, nhưng giọng nói lại vô cùng bình tĩnh; sự dũng cảm tự nguyện hi sinh ấy khiến Trịnh Huy dâng lên lòng tôn kính từ tận đáy lòng. Đối mặt với lời ủy thác trịnh trọng như vậy, hắn không dám dùng những lời an ủi hời hợt, vô ích; chàng khẽ vén vạt áo, hai tay chắp trong ống tay, cúi mình thi lễ, đáp lại: Tố Nương, nếu quả thật có ngày đó, ta Trịnh Huy quyết không để nghĩa cử của nàng bị lãng quên!

Vậy thì ta yên tâm rồi! Tố Nương nở một nụ cười trên gương mặt, tựa như gió xuân thổi qua, băng tan tuyết chảy.

Tiếng chuông vàng lần thứ hai vang lên, Trịnh Huy vội vã từ biệt; sau khi vào trường thi, lĩnh bài và về chỗ ngồi, mãi lâu sau chàng vẫn không thể tĩnh tâm được – Vi Khánh Độ, Tố Nương, cùng với tên Lý Lục xấu xí đến mức Vi Khánh Độ phải dùng lời lẽ khó nghe miêu tả, cứ như đèn kéo quân, lần lượt hiện lên trong tâm trí chàng.

Bỗng nhiên, một mẩu giấy nhỏ được vo tròn, chính xác rơi xuống trước mặt chàng. Chàng ngẩng đầu nhìn, thấy Vi Khánh Độ đã đi ngang qua chỗ mình, tiến đến chỗ chủ khảo để xin chỉ thị; đây là cố ý tìm cơ hội để liên lạc với chàng. Trịnh Huy lập tức mở mẩu giấy ra, bên trên viết tám chữ: "Thời bất quân dư! Chuyện gì quan tâm?"

Trịnh Huy nhận lấy lời cảnh báo, dứt bỏ tạp niệm, cố gắng ổn định lại tâm thần, rồi bắt đầu nghiên cứu đề bài.

Kỳ thi thứ hai này là thi vấn đáp – trong khi kỳ thi chính thức của Lễ bộ thì trận thứ ba mới là thi vấn đáp. Trận đầu thiếp kinh, trận thứ hai tạp văn. Vì kỳ thi riêng này không khảo thiếp kinh theo kiểu học thuộc lòng, nên trận thứ ba biến thành trận thứ hai – thi tạp văn và thi phú, để đánh giá tài hoa và văn chương của thí sinh; còn thi vấn đáp thì thử thách kiến thức kinh tế và học vấn. Vào thời Khai Nguyên, vượt trên cả văn cảnh, sánh ngang với Trinh Quán, triều đại Đại Đường thịnh vượng đến đỉnh cao. Từ cung ��ình đến tầng lớp sĩ đại phu, tất cả đều lấy việc theo đuổi hưởng thụ tinh thần và vật chất làm mục đích lớn nhất của cuộc đời, vì vậy đã tôi luyện nên những vần thơ linh hoạt, đặc biệt là khi các danh ngôn vừa ra đời, chúng liền được mọi nhà truyền tụng. Trong các kỳ thi tiến sĩ, tạp văn và thi phú là yếu tố then chốt để đỗ đạt. Tuy nhiên, thi vấn đáp dù sao cũng liên quan đến thực học về quốc kế dân sinh, vì thế những sĩ tử có hoài bão thực sự đều muốn phô diễn tài năng hùng biện của mình trong kỳ thi này.

Theo thông lệ, kỳ thi tiến sĩ vấn đáp có năm câu hỏi, nội dung không ngoài các lý luận thuần túy của "Kinh nghĩa", các sự thật lịch sử của "Chinh việc", phê phán hiện thực chính trị trong "Thời vụ", hoặc thể hiện lý tưởng chính trị qua "Phương lược". Hôm đó, chủ khảo đã ra năm đề thi, hai đề thuộc về Kinh nghĩa, ba đề thuộc về Thời vụ. Trịnh Huy thường ngày nghiên cứu học vấn, thiên về sử học hơn là kinh học. Đối với các bộ kinh điển – "Đại kinh" như Lễ Ký, Xuân Thu, Tả Truyện; "Trung kinh" như Kinh Thi, Chu Lễ, Nghi Lễ; "Tiểu kinh" như Dịch, Thượng Thư, Công Dương, Cốc Lương – vì không hợp với tính cách nên chàng không đi sâu nghiên cứu. Bởi vậy, hai đề Kinh nghĩa này, chàng chỉ làm qua loa cho xong, không có gì nổi bật.

Đối với các đề Thời vụ, chàng chỉ suy nghĩ một lát đã thấy có thể phát huy được. Ba đề Thời vụ bao gồm: một đề hỏi về "Trị đạo", một đề hỏi về "Dân sinh tật khổ", và một đề hỏi về "Thuế pháp". Phụ thân Trịnh Huy, khi làm quan tại Thường Châu, là một vị quan tốt yêu dân. Dưới sự ảnh hưởng của cha, chàng cũng có hiểu biết khá sâu sắc về nỗi khổ của dân chúng. Đồng thời, chàng lại sinh trưởng ở khu vực đông nam trù phú, vốn đã quen thuộc với các loại lao dịch và thuế đất. Giang Hoài nổi tiếng với muối, còn Dương Châu là trung tâm thương nghiệp lớn nhất vùng duyên hải, nên chàng cũng rất rõ về tình hình thu thuế muối, thuế quan. Như vậy, hai bài "Dân sinh tật khổ" và "Thuế pháp" không hề gây khó khăn cho chàng.

Cái khó nằm ở đề "Trị đạo". Đề bài này quá rộng, nên bắt đầu luận giải từ đâu đây?

Chàng nhớ đến danh ngôn "Đồ pháp bất tự khởi" (mọi pháp luật không tự mình sinh ra), từ đó nắm lấy bốn chữ "Biết dùng người thì trị" làm ý chính cho lập luận. "Người" ở đây, tự nhiên là chỉ tể tướng.

Từ thời Trinh Quán đến nay, triều Đường đã hình thành một truyền thống: quyền lực của tể tướng rất lớn. Mệnh lệnh của hoàng đế, nếu không có sự đồng ý của tể tướng, không chỉ vô hiệu mà còn không thể thi hành. Bởi vậy, tể tướng hiền năng thì thiên hạ đại trị, điều này đã được lịch sử chứng minh: triều Thái Tông nếu không có Phòng Huyền Linh, Đỗ Như Hối, Ngụy Trưng, Trưởng Tôn Vô Kỵ, Chử Toại Lương... thì không thể có Trinh Quán chi trị; triều đại này nếu không có Diêu Sùng, Lư Hoài Thận, Tống Cảnh, Hàn Hưu, Trương Cửu Linh... thì cũng không thể có Khai Nguyên chi trị.

Thế nhưng, từ năm Khai Nguyên thứ hai mươi tư trở đi, Trương Cửu Linh, vị quan có thể cực lực khuyên can hoàng đế, một người xa lánh sắc dục, không ham danh lợi, đã bị Lý Lâm Phủ và Cao Lực Sĩ xa lánh, đẩy ra khỏi triều đình.

Trịnh Huy nhớ lại sự oán giận của Vi Khánh Độ khi mạnh mẽ lên án Lý Lâm Phủ là gian thần. Chàng cũng nhớ đến việc phụ thân mình năm trước từ Kinh sư về Thường Châu báo cáo công việc, từng than thở về sự chuyên quyền của Lý Lâm Phủ, và việc hắn đã bị uy hiếp chỉ được nói điều tốt, không được nói điều xấu trước khi yết kiến hoàng đế!

Thế là, chàng hoàn thành bài luận với bố cục tự nhiên, đoạn thứ nhất nêu ra quan điểm "Biết dùng người thì trị"; đoạn thứ hai dẫn chứng thành tựu trị quốc của các hiền tướng từ khi Đại Đường khai quốc để củng cố quan điểm của mình; đoạn thứ ba dùng bút pháp phản biện để luận sâu hơn, rằng nếu tiểu nhân nắm quyền, trên thì lấn át thiên tử, dưới thì che lấp tình hình dân chúng, ý chỉ trên không thể truyền xuống, chính phong bại hoại, bề ngoài thì trang hoàng thái bình, đến nỗi trong các thôn làng, khi vào thì lòng bất bình, khi ra thì bàn tán chỉ trích, thì không chỉ không làm an lòng dân chúng mong chờ thái bình, mà còn phụ lòng ân sủng đề bạt của thánh minh; cuối cùng là đoạn kết luận: Đạo trị quốc không gì khác, ngoài việc thân cận hiền tài, xa lánh kẻ nịnh bợ, cẩn thận tuyển chọn người có tài đức vẹn toàn, khí độ rộng lớn, có thể nắm vững cương lĩnh và dám thẳng thắn can gián để nắm giữ quyền điều hành quốc gia.

Trịnh Huy, với tài trí nhanh nhạy, không chỉ đã suy nghĩ kỹ bài "Trị đạo" mà thậm chí còn có sẵn ý tưởng trong đầu; nhưng đến khi đặt bút, chàng lại không khỏi do dự.

Sự do dự ấy chỉ vì chàng nhớ lại câu nói "nhiều lời rước họa". Dù đoạn thứ ba trong bài luận dùng ngữ khí giả định, nhưng người tinh tường vừa đọc liền biết đó là đang chỉ trích Lý Lâm Phủ; còn đoạn kết luận cuối cùng, tuy lập luận chính diện nhưng ý tứ hàm súc bên ngoài lời, cũng đều nhằm vào Lý Lâm Phủ. Từ khi Đại Đường khai quốc đến nay, các thiên tử đều có nhã lượng lắng nghe lời can gián, ngay cả Võ Hậu cũng không ngoại lệ. Đây là một nguyên nhân cực kỳ quan trọng khiến vận nước hưng thịnh; thiên tử đã vậy, đại thần tự nhiên cũng vậy – nhưng đó là ở thời Ngụy Trưng, thời Tống Cảnh, thời Trương Cửu Linh, còn hiện tại là thời Lý Lâm Phủ.

Chàng biết, nếu văn chương của mình được đánh giá cao, chắc chắn sẽ lưu truyền rộng rãi; và nếu lọt đến tai Lý Lâm Phủ, ắt sẽ chuốc lấy oán giận, trả thù. Đây chỉ là một kỳ thi riêng, không có lợi ích thực chất, mà nói nhiều lại có thể rước họa. Liệu việc khoe tài ăn nói trong tình huống này có phải quá thiếu khôn ngoan chăng?

Nhưng chàng lại không cam lòng im tiếng. Một cơ hội tốt để mượn đề tài bày tỏ quan điểm của mình như vậy, nếu cứ cố nhịn không nói, sẽ khiến chàng cảm thấy khó chịu như mắc xương cá trong cổ họng.

Chàng trăn trở suy nghĩ, vẫn chưa quyết định được. Đã gần trưa, chàng đành quyết định đi ăn cơm trước rồi tính sau.

Vừa đi đến dưới hiên, chàng gặp ngay Vi Khánh Độ. Hai người dừng bước trò chuyện. Cả hai đều quan tâm đến đối phương. Vi Khánh Độ lo lắng chàng sẽ lãng phí thời gian vô ích, sợ rằng năm bài thi vấn đáp sẽ không kịp nộp theo thời hạn; dù có làm xong đi nữa, cũng e là không có đủ thời gian để cân nhắc kỹ lưỡng, khiến bài thi thiếu đặc sắc.

Chàng nói với Vi Khánh Độ không cần lo lắng, hai bài Kinh nghĩa đã hoàn thành; các đề Thời vụ cũng đã có ý tưởng trong đầu, chỉ cần một buổi trưa là có thể nộp bài. Nhưng chính chàng lại đang lo cho Vi Khánh Độ – về tin tức bất lợi mà Lý Lục đã gây ra, song lại do dự không dám mở lời.

Tố Nương đã nói gì với ngươi?

Vi Khánh Độ đã hỏi đến vấn đề này, chàng không thể không trả lời. Suy nghĩ một hồi lâu, chàng cảm thấy tạm thời không nên nói ra thì hơn.

Thái độ do dự của chàng đã khiến Vi Khánh Độ sinh nghi.

Định Mô, hãy thành thật nói với ta đi!

Lát nữa hẵng nói. Chàng ngừng một chút, rồi nói thêm: Ta chỉ nói với ngươi một điều, Tố Nương hết lòng quan tâm giúp đỡ ngươi.

Ngươi nói vậy chẳng phải đang trách ta bất nhân bất nghĩa sao? Vi Khánh Độ cười sang sảng.

Giữa tiếng cười, Trịnh Huy nhất thời khó mở lời, đành ậm ừ cho qua chuyện. Hai người vội vàng ăn no, rồi lại vào trường thi. Trịnh Huy trước tiên hoàn thành hai bài "Dân sinh tật khổ" và "Thuế pháp", còn bài "Trị đạo", chàng cần cân nhắc lại.

Chẳng biết tại sao, chàng lại nghĩ đến lời cảnh cáo của Tố Nương. "Lý Lục đáng ghét!" Chàng bất giác thầm mắng một câu trong lòng; mà Lý Lục làm điều ác lại dựa vào thế lực của thúc thúc mình là Lý Lâm Phủ. Liên tưởng đến đây, nỗi buồn bực và căm giận trong chàng bùng phát, như muốn tuôn trào ra ngoài.

Nhưng ngay cả trong khoảnh khắc tâm tình kích động ấy, chàng cũng không quên lời dạy của nghiệp sư khi khai bút viết văn, rằng lập luận phải đại công vô tư, không được xen lẫn ân oán cá nhân. Sợ "nhiều lời rước họa" mà không dám phê bình, cũng như phẫn nộ vì những điều bất lợi Lý Lục gây ra cho Vi Khánh Độ mà lại đi công kích Lý Lâm Phủ, xét về thái độ đều là sai lệch.

Vì thế, chàng lại trấn tĩnh lại, suy nghĩ thấu đáo mọi việc. Truyền thống Nho gia coi việc lo cho thiên hạ là nhiệm vụ của mình; phê bình chính sự chỉ là một phần nhỏ trong việc thực hiện trách nhiệm ấy. Con người sinh ra đã có quyền nói lên những điều lợi hại cho bản thân, nhưng để lời nói có lý, dễ nghe, và được những người cần nghe thấu hiểu, thì không thể thiếu người đại ngôn – mà người này đương nhiên là kẻ sĩ. Kẻ sĩ đọc sách hiểu đạo lý, có bút trong tay mà không thay thiên hạ nói lên tiếng lòng, đó là điều đáng hổ thẹn.

Đương nhiên, những người cần lắng nghe ý kiến của dân chúng cũng biết kẻ sĩ không thể không nói, nhưng điều họ thích nghe lại là những lời ca tụng. Bản thân làm sai việc, không chỉ không muốn người khác chỉ trích mà còn hy vọng được cổ vũ, chẳng phải quá buồn cười sao?

Trịnh Huy nghĩ thầm: Dù thế nào đi nữa, mình tuyệt đối không thể làm việc đáng hổ thẹn, đáng cười!

Thế là, chàng không còn suy nghĩ gì khác, dốc lòng viết bài "Trị đạo". Bài luận trôi chảy, không dưới nghìn chữ, tự xét thấy không có một câu nào không phải xuất phát từ lương tâm chân thật.

Khi chàng nộp bài thi, trời đã về chiều. Hôm đó, chàng là một trong số những người nộp bài muộn. Nhìn quanh trong trường thi, số thí sinh còn lại không đủ một phần tư, và chỗ của Vi Khánh Độ cũng đã trống. Chàng thu dọn bút nghiên ra khỏi trường thi. Giả Hưng đã chờ sẵn ở cửa, nói cho chàng biết A Oa đã đến và đang đợi ở thoái tư đường.

Vừa nghe nhắc đến A Oa, chàng lập tức nảy sinh bao nhiêu tưởng tượng: Nàng hôm nay mặc gì? Giờ này đang làm gì ở thoái tư đường? Một ngày không có chàng đi cùng, ở nhà nàng đã tiêu khiển ra sao?...

Vừa đi vừa nghĩ, chàng bước nhanh về phía thoái tư đường. Vừa bước vào sân, chàng đã nghe tiếng nói cười rộn rã, nhưng rồi lại đứng sững lại – bị một dải đèn lồng hoa lệ thu hút.

Chàng nhìn thấy vô số đèn lồng đỏ rực, treo quanh thoái tư đường, thủy đình và tịch giai lang. Dù đều là đèn lồng lụa đỏ, nhưng vì treo ở những vị trí khác nhau nên mỗi nơi lại có một cảnh sắc riêng. Thoái tư đường là một sảnh lớn, bốn phía hành lang, đèn lồng đỏ được treo đều đặn, thẳng tắp, càng tăng thêm vẻ ung dung hoa quý; còn tịch giai lang tựa lưng vào núi mà dựng, những chiếc đèn lồng đỏ ẩn hiện, cao thấp không đều, càng lên cao càng xa, vài đốm hồng quang lẩn vào màn sương chiều, khiến người ta dâng lên cảm giác mờ ảo, bồng bềnh như tiên cảnh.

Nhưng đẹp nhất vẫn là những chiếc đèn lồng đỏ ở thủy đình, treo thành một vòng tròn, phản chiếu lung linh dưới mặt nước. Trong làn nước cũng hiện lên hình bóng chiếc đình, bóng dáng những mỹ nhân lộng lẫy trong đình, thậm chí dường như còn có tiếng cười duyên của họ vọng lại.

Nhất lang, bài văn của huynh làm xong chưa? Một giọng nói non nớt, mềm mại cất lên chào chàng.

Xoay mặt nhìn lại, hóa ra là Tiểu Châu. Nàng mặc bộ váy lụa thanh nhã và áo thêu mới tinh, đeo chuỗi ngọc Trịnh Huy tặng, cười hì hì đứng trước mặt chàng.

Nhóc con! Sao muội cũng tới đây? Chàng xoa đầu nàng nói.

Muội cùng tiểu nương tử và Tú Xuân tỷ tỷ đến chơi. Đi thôi! Nàng kéo tay chàng nói: Tiểu nương tử đã đợi huynh lâu rồi!

Chàng nắm tay nàng, bước vào thoái tư đường, vừa dừng lại nhìn quanh đã thấy sảnh đầy người, thoáng chốc không tìm thấy A Oa ở đâu!

Đằng kia! Tiểu Châu chỉ về phía góc tây nói.

Trịnh Huy vẫn chưa tìm thấy, đành để Tiểu Châu nắm tay mình, chen qua đám đông mà đi tới. Đến gần, chàng mới nhìn thấy bóng lưng A Oa. Nàng đang cùng Tam Khúc tỷ muội ngồi quây quần trò chuyện, trong đó có cả A Man.

A Man ngồi quay mặt ra ngoài, nhìn thấy chàng đầu tiên, nàng giơ cổ tay đầy đặn lên vẫy chào với nụ cười, sau đó khẽ đẩy A Oa, ra hiệu cho nàng.

Trịnh Huy nhìn thấy tình hình này, biết hai người họ chung sống khá tốt – chàng vẫn sợ hai nàng gặp mặt trước mặt mình sẽ khiến chàng khó xử, nhưng xem ra hôm nay tình hình cũng chẳng có gì đáng lo; tuy nhiên, chàng vẫn cần phải ứng phó khéo léo. Chàng nghĩ: A Man là một người vô cùng rộng rãi và hiểu chuyện. Chàng đã từng thẳng thắn bày tỏ tình cảm với A Oa cho nàng biết, và cũng đã nhận được sự thông cảm của nàng. Bởi vậy, nàng quyết sẽ không cố ý làm bất cứ điều gì trước mặt chàng khiến A Oa phải ghen tỵ. Điều này có thể tạm yên tâm một nửa, chỉ cần cố gắng chú ý thái độ của A Oa, cẩn thận thêm ba phần là được.

Chàng vừa nghĩ như vậy, A Oa đã quay mặt lại. Tiểu Châu nhanh nhẹn kéo một chiếc đôn thêu đến, chàng liền ngồi xuống cạnh nàng. Chàng thầm nghĩ cần phải bắt chuyện với A Man trước, để thể hiện rằng mối quan hệ của chàng với nàng tương đối xa cách, và trên phương diện lễ phép cần phải giữ chút khách khí.

Thế là, chàng thuận miệng cất lời: Đã lâu không gặp!

A Man sững sờ, rồi cười nói: Không phải mới hôm qua vừa gặp đó sao? Chắc là ta hồ đồ rồi, người hôm qua ta gặp không phải Huỳnh Dương Trịnh Nhất lang.

Vừa mở miệng đã nói sai, Trịnh Huy vô cùng lúng túng. Nhìn các nữ lang trang điểm lộng lẫy – trong đó có cả A Oa – ai nấy đều che miệng cười khúc khích, chàng đành gượng gạo nói: Năm bài thi vấn đáp khiến ta quay cuồng đầu óc, thật sự đã hồ đồ rồi! A Man, nàng vẫn ổn chứ?

Câu hỏi này lại dư thừa. A Man vốn tính đôn hậu, không đành lòng trêu chọc chàng nữa, bèn thật lòng ôn hòa đáp: Ta vẫn ổn, các ngươi cũng khỏe chứ! Từ "các ngươi" này tự nhiên cũng bao gồm A Oa.

Bên cạnh lại có người châm chọc chàng: Miệng lưỡi vụng về thế, tài ăn nói khi nói chuyện với Kiều Kiều hôm qua đâu mất rồi?

Ngươi không biết sao? Có Trạng nguyên phu nhân ở bên cạnh đó! Phía sau có người lạnh lùng tiếp lời: Lệnh ông như núi, sợ đến nói cũng không nên lời rồi! Đó chính là giọng của Kiều Kiều.

Trịnh Huy vừa nghe thấy, lập tức thấy không ổn. Kiều Kiều ăn nói chua ngoa, không biết nặng nhẹ, nếu nàng cứ xen vào, chắc chắn sẽ làm mất hứng mà bỏ về. Chàng phải nhanh chóng nghĩ cách tránh đi!

Nhưng A Oa lại nhanh hơn, cướp lời chàng, cười nói: Kiều Kiều, ta không có chọc giận ngươi, ngươi đừng lôi ta vào chuyện này!

Hừm! Kiều Kiều nhích sang hai bước, nghiêng nhìn Trịnh Huy và A Oa, nói: Sao ngươi biết ta nói chính là ngươi? Tự phong mình là Trạng nguyên phu nhân rồi sao? Nàng khẽ nhếch miệng nói.

Bản quyền của phần nội dung này hoàn toàn thuộc về truyen.free.